استفاده از هورمون در پرورش مرغ حرفی غیرمنطقی، غیراقتصادی
احتمالاً برای بسیاری از افراد جامعه این سؤال مطرح باشد که چگونه در طی 45 روز یک جوجه 42 گرمی به وزنی در حدود 2700 گرم می‌رسد، درحالی‌که اگر مرغ در محیط بیرون از مرغداری نگهداری شود، چنین نیست، درواقع افزایش سریع وزن مرغ در صنعت مرغداری به دلیل به‌کارگیری علم اصلاح نژاد، علم تغذیه ، بهداشت و مدیریت واحد مرغداری می‌باشد.
در ایران بر اساس آیین‌نامه مربوط به «تعیین معیارهای ظاهری / ارگانولپتیک، شیمیایی و میکروبی خوراک طیور» و در ماده 4 بند ج آن (مصوب اداره کل نظارت بر بهداشت عمومی سازمان دامپزشکی کشور به شماره 45121/43 مورخ 19/8/88 )، در خصوص معیارهای شیمیایی خوراک طیور عنوان گردید که « محموله باید عاری از هرگونه دارو، مواد آنتی‌بیوتیک و هورمون‌های آستروئیدی» باشد.
باوجود ممنوعیت استفاده از هورمون در پرورش طیور شاید برخی این ذهنیت را داشته باشند که تعدادی از مرغداران به‌صورت غیرقانونی برای رشد طیور از هورمون استفاده می‌کنند، بر همین اساس دلایلی در این مقاله ارائه خواهیم کرد که نشان خواهد داد هیچ‌گونه دلیل علمی، منطقی و اقتصادی برای مصرف هورمون وجود ندارد.
پیشرفت‌های به‌دست‌آمده درزمینه های مختلف صنعت پرورش طیور در دهه‌های اخیر، نقش بسیار مهمی در گسترش کمّی و کیفی فراورده‌های تولیدشده در این صنعت داشته‌اند که به چند مورد آن اشاره خواهیم داشت.
1-اصلاح نژاد متخصصین ژنتیک و اصلاح نژاد طیور طی چند دهه اخیر درزمینهٔ به وجود آوردن سویه‌های جدید جوجه‌های گوشتی که از سرعت رشد بالایی برخوردارند، به پیشرفت‌های چشمگیری دست‌یافته‌اند، درنتیجه سرعت رشد بالای طیور به دلیل اصلاح نژاد طی چند ده، اخیر می‌باشد.
2- تغذیه علمی و ایجاد شرایط پرورش ایده آل در حال حاضر به میزان زیادی مشخص گردیده که طیور به چه مقادیری از انرژی، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارند تا به رشد و عملکرد بهینه دست یابند. یکی دیگر از عواملی که منجر به رشد سریع طیور می‌شود شرایط محیطی مناسب می‌باشد که شامل درجه حرارت مناسب،تهویه استاندارد، رطوبت، دان خوری و آبخوری کافی و بستر مناسب می‌باشد.
3- عدم تأثیر هورمون‌ها، رشد سریع طیور به دلیل رویدادهای پیچیده متابولیکی است که به فعالیت وسیع غدد درون‌ریز بستگی دارد.
تجویز هورمون رشد، منجر به افزایش وزن در جوجه‌های گوشتی نمی‌شود
هورمون‌ها ازنظر شکل شیمیایی به دو شکل مختلف شامل «هورمون‌های آستروئیدی» و «هورمون‌های پروتئینی» وجود دارند. هورمون‌های آستروئیدی در صورتی در بدن فعال هستند که از طریق خوراکی مصرف شوند، به‌عنوان‌مثال قرص‌های مورداستفاده جهت کنترل زایمان (قرص‌های ضد باروری) از نوع هورمون‌های آستروئیدی می‌باشند که به شکل خوراکی مصرف می‌شوند و حتّی پس از عبور از دستگاه گوارش فعّال باقی می‌مانند. این در حالی است که هورمون‌های پروتئینی(هورمون رشد) در معده تجزیه‌شده و بعد از عبور از دستگاه گوارش به میزان زیادی از بین می‌روند. درنتیجه هورمون‌های رشد برای آنکه بر بدن تأثیر داشته باشند(مانند هورمون انسولین) باید از راه تزریقی تجویز شوند.
تجویز هورمون‌ها در گله‌های طیور بسیار دشوار است. همان‌طور که اشاره شد هورمون رشد نیز از نوع هورمون‌های پروتئینی است که برای مؤثر بودن باید به‌صورت تزریقی تجویز شود. تحقیقات نشان می‌دهند که آزادسازی هورمون رشد طبیعی در جوجه‌های گوشتی به‌صورت ضربانی (پالسی) اتفاق می‌افتد و هر 90 دقیقه به حداکثر خود می‌رسد. این بدان معنی است که حتّی با فرض مصرف هورمون رشد در گله‌های طیور، تنها روش مناسب و مطلوب برای مؤثر بودن آن(همانند تزریق مکرّر انسولین در بیماران مبتلابه دیابت)، تزریق‌های مکرّر و به‌دفعات بسیار زیاد از راه داخل وریدی برای جوجه‌ها است، که فراهم نمودن تدارکات لازم برای تزریق چندین نوبت هورمون رشد در یک روز به میلیون‌ها قطعه جوجه گوشتی در مزارع پرورش مرغ گوشتی در ایران عملاً غیرممکن و غیراقتصادی است .
نتیجه‌گیری: برای افرادی که با ابعاد فنی تولید و پرورش طیور آشنا هستند به این موضوع آگاه‌اند که رشد سریع مرغ‌های گوشتی ناشی از پیشرفت آهسته ولی پیوسته درزمینهٔ ژنتیک و اصلاح نژاد، تغذیه و مدیریت کنترل بیماری‌ها می‌باشد
با توجه به مطالب فوق مشخص می‌شود که تجویز هورمون رشد در تغذیه مرغ‌های گوشتی برای وادار کردن آن‌ها به رشد سریع و ناگهانی، نه‌تنها مفید نخواهد بود، بلکه بسیار زیان‌آور و استرس‌زا بوده و غیرمنطقی، غیراقتصادی باشد.
