گره کور تأمین نهاده دولتی باز نشد؛ بی سامانی در «سامانه بازارگاه»
مشهد- تأمین نهاده برای رفع مشکل تولیدکنندگان مرغ و تخم‌مرغ از زمان افزایش قیمت دلار تمامی مسئولان و همچنین بهره‌برداران را با خود درگیر کرده و تاکنون باوجود اتخاذ سیاست‌های متعدد و متغیر اما هنوز گره کور تأمین نهاده دولتی باز نشده است.
بازار؛ گروه استان‌ها: ازآنجاکه دولتمردان در طی ماه‌های گذشته هزار راه نرفته را برای کوتاه کردن دست دلالان و مسیر دریافت نهاده را طی کرده‌اند اما تفاوت فاحش قیمت نهاده دولتی با بازار آزاد هم چنان افراد بسیاری را نیز ترغیب کرده تا به شکلی سیاست‌های نظارتی دولت را دور بزنند و نهاده‌های دولتی را به بازار سیاه برسانند.
راه‌اندازی سامانه بازارگاه توسط وزارت جهاد کشاورزی آخرین تصمیم اجرایی این وزارت خانه برای شناسایی تولیدکنندگان واقعی و همچنین کوتاه کردن دست دلالان است که در این گزارش سعی داریم مشکلات احتمالی این طرح را مورد واکاوی قرار دهیم.
بر همین اساس وزارت جهاد کشاورزی برای حل مشکل نهاده‌ها، سامانه بازارگاه را طراحی کرده است و تمامی واردکنندگان موظف‌اند لیست نهاده‌ها را در این سامانه بارگذاری کنند و برای تولیدکنندگان و مشتریان نیز رمز ورود تهیه‌شده تا نهاده‌ها را در این سامانه تهیه کنند.
بنا بر گفته مسئولان جهاد کشاورزی در حال حاضر مسئله ثبت درخواست به‌صورت سیستمی است تا نهاده‌های تولیدی مستقیم به دست مصرف کنند رسیده و دست دلالان از این بازار کوتاه شود.
مشکلات سامانه
سامانه بازارگاه که محلی برای سروسامان دادن تولیدکنندگان محصولات غذایی کشور طراحی‌شده بود خود این روزها تبدیل به داغی بر دل این تولیدکنندگان شده است!
حامد سهیلی یکی از تولیدکنندگان مرغ در گناباد که محصول خود را هرروزه برای فروش به مشهد ارسال می‌کند به بازار گفت: باوجوداینکه گفته می‌شود این سامانه برای تسهیل دریافت نهاده است اما واقعیت این است بنا به دلایلی که برای بنده مشخص نیست از زمان ثبت تا دریافت نهاده زمان زیادی لازم است.
وی بیان کرد: این در حالی است که به‌هیچ‌وجه نیز مقدار سهمیه تخصیص‌یافته مشخص نیست و هم چنان تولیدکنندگانی هم چون من در بلاتکلیفی و دغدغه تأمین نهاده روبرو هستند.
این تولیدکننده با اشاره به این موضوع که حداقل ۱۰ الی ۲۰ روز زمان می‌برد تا نهاده مرغدار باقیمت مصوب به وی تحویل داده شود می‌افزاید: در این مدت مرغدار باید ۲۰ روز نهاده خود را از بازار آزاد تهیه کند.
سهیلی با اشاره به اینکه از زمانی که این سامانه راه‌اندازی شده قیمت بازار آزاد را نیز افزایش داده است بیان می‌کند: از ابتدای امسال تنها ۳۰ الی ۳۵ درصد نهاده موردنیاز تولیدکنندگان توسط دولت تأمین شد و باقی نیاز را از بازار آزاد تهیه کردیم.
پولی که مرغدار برای تهیه نهاده به‌حساب می‌ریزد قابلیت پیگیری ندارد
وی بابیان اینکه باوجود راه‌اندازی سامانه بازار گاه اما سهمیه اختصاصی مشخص نبوده و احتمالاً مانند ۷ ماه گذشته جوابگوی نیاز تولیدکننده نباشد بیان کرد: زمانی که سامانه بازارگاه وجود نداشت ذرت در حاشیه بازار قیمت یک هزار و ۷۰۰ تومان داشت اما از زمانی که این سامانه راه‌اندازی شده است قیمت ذرت در حاشیه بازار ۴ هزار و ۲۰۰ تومان شده است.
این تولیدکننده مرغ بابیان اینکه وضع مرغداران و حتی دامداران بسیار خراب است افزود: زمانی که اعلام می‌کنند بر بازار نظارت نداریم و در بازارگاه نیز نهاده‌ای وجود ندارد پس سامانه بازار گاه به چه دردی می‌خورد؟
سهیلی بابیان اینکه سامانه بازارگاه وضع مرغدار را بدتر کرده است، افزود: تاکنون دریافت نهاده به‌محض جوجه ریزی برای مرغدار امکان‌پذیر نبوده است و حتی پولی که مرغدار برای تهیه نهاده به‌حساب می‌ریزد قابلیت پیگیری ندارد و نمی‌داند چه زمانی نهاده خود را تحویل می‌گیرد.
دغدغه تأمین نهاده رفع نشد
در همین رابطه مدیرعامل اتحادیه مرغ تخم‌گذار خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار بابیان اینکه گر دولت نهاده‌های تولید را به‌صورت یارانه‌ای در اختیار تولیدکننده قرار دهد به‌طور حتم قیمت محصولات پروتئینی کاهش می‌یابد افزود: باوجود راه‌اندازی سامانه بازار گاه متأسفانه تولیدکننده هم چنان دغدغه تأمین نهاده اولیه را برای تولید دارد.
سید حسین موسوی نژاد با اشاره به این موضوع که مرغداران ما در شش‌ماهه ابتدای سال از ذخایر انبارهای خود بهره گرفتند و به هر شکل ممکن دست از تولید نکشیدند افزود: این در حالی است که با کمبود نهاده روبرو هستند ادامه فعالیت برای آن‌ها بسیار دشوار شده است.
وی با اشاره به مشکلات ناشی از سامانه بازارگاه اظهار کرد: به دلیل اینکه مرغداران از میزان تخصیص نهاده ماه بعد خود بی‌اطلاع بود و نمی‌دانند چه میزان نهاده برای تولید آن‌ها اختصاص خواهد یافت لذا چیزی از دغدغه آن‌ها با راه‌اندازی این سامانه کم نشده است.
هرگونه افزایش قیمت را نباید به‌پای تولیدکننده نوشت
مدیرعامل اتحادیه مرغ تخم‌گذار خراسان رضوی بابیان اینکه کمبود نهاده موجب شده تا جوجه ریزی در هفت‌ماهه ابتدایی امسال نسبت به سال قبل، ۲۵ درصد کاهش پیدا کند ادامه داد: کاهش جوجه ریزی به‌طور حتم بر روی قیمت این محصول و کمبود آن در بازار دامن خواهد زد.
وی بابیان اینکه عمده واحدهای ما در استان به‌صورت خورده مالکی اداره می‌شود یادآور شد: همین موضوع بسیاری از این واحدها را با مشکل تأمین نهاده روبرو کرده است.
موسوی نژاد با اشاره به اینکه ۹۰ درصد نهاده‌های دامی موردنیاز در دامداری‌ها و مرغداری‌های کشور وارداتی است و از طرفی ۷۰ درصد قیمت تمام‌شده محصول رابطه مستقیم با نهاده‌های تولید دارد، اظهار کرد: از همین رو نقش دولت و وزارت کشاورزی در این مسیر بسیار مهم است و گرانی و یا هرگونه افزایش قیمت را نباید به‌پای تولیدکننده نوشت.
وی تأکید کرد: از همین رو هرگونه اخلال،کمبود، اتلاف زمان و یا خلل در تأمین نهاده، تولید را با مشکل مواجه می‌کند.
مشکلات سامانه از زبان مسئولان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز با اشاره به چالش‌های سامانه بازار گاه در این استان اظهار کرد: قرار بود سامانه امکان خرید به‌موقع نهاده را برای بارگیری سریع بین هفت تا ۱۰ روز فراهم کند و نیز یک نهاده زمانی در سامانه بارگذاری شود که آماده بارگیری باشد ولی در حال حاضر شاهد تأخیر چندماهه در بارگیری‌ها هستیم و حتی بعضی مواقع سهمیه‌ای در سامانه بارگذاری و خریداری‌شده که موجود نبوده و بنا به اظهار شرکت واردکننده از محموله بعدی قرار است بارگیری انجام شود.
محمدرضا اورانی با بیان اینکه سامانه بازارگاه نهاده‌های کشاورزی توسط مجموعه بانک کشاورزی طراحی و مدیریت می‌شود افزود: تمام شعب بانک کشاورزی در سطح استان و کشور به این سامانه دسترسی دارند و می‌توانند متقاضیان را ثبت‌نام و برای آنان افتتاح حساب کرده و رمز صادر کنند.
وی گفت: این در حالی است که به نظر می‌رسد این اعتماد به کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی نبوده و برای سامانه مزبور در استان خراسان رضوی با ۳۰ شهرستان و نزدیک به دو هزار کاربر مرغدار، دامداران، کارخانه خوراک دام و اتحادیه و تعاونی تنها یک سطح دسترسی تعریف‌شده و این موضوع ثبت‌نام کاربران و تخصیص نهاده و نظارت بر توزیع را با چالش مواجه کرده است.
افزایش بروکراسی اداری و مراجعه مکرر دامدار و مرغدار
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: کاربر سامانه در جهاد کشاورزی استان به جزئیات نهاده توزیع‌شده از سوی اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها دسترسی ندارد و زمانی که اتحادیه یا تعاونی، نهاده‌ای را بین دامداران یا تعاونی‌های زیرمجموعه خود از طریق سامانه توزیع می‌کند، امکان رصد و پیگیری و دستیابی به ریز توزیع انجام‌شده در ستاد استان وجود ندارد و برای رصد و کنترل توزیع انجام‌شده توسط اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها الزاماً می‌بایست لیست توزیع به‌صورت دستی از آنان دریافت شود و به دلیل کثرت اطلاعات و حجم بالا، امکان تطابق آن‌ها با مشخصات توزیع سامانه‌ای میسر نیست.
ورانی همچنین اشاره کرد: اطلاعات ارائه‌شده در سامانه بازارگاه برای خریداران دارای یک نقص فاحش بوده و ظرفیت و نوع پرورش دام و طیور دامدار ، قابل‌مشاهده نیست لذا نمی‌توان بررسی کرد نهاده تخصیصی متناسب با نوع دام و ظرفیت واحد دامداری یا مرغداری بوده است یا خیر؟
وی یادآور شد: با توجه به وظیفه‌مندی جهاد کشاورزی استان‌ها در رصد و پایش نهاده‌های تخصیص‌یافته، این نقیصه فرایند کنترل را با چالش جدی مواجه کرده است.
اورانی اظهار داشت: برای توزیع نهاده‌های متعلق به شرکت پشتیبانی امور دام، علاوه بر اینکه از طریق سامانه بازارگاه برای خریداران تخصیص داده می‌شود، باید یک تائیدید به‌صورت کتبی نیز به شرکت پشتیبانی امور دام ارسال شود، این موضوع افزایش بروکراسی اداری و مراجعه مکرر دامدار و مرغدار را به دنبال دارد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: برای توزیع نهاده‌های متعلق به شرکت پشتیبانی امور دام ، علاوه بر اینکه از طریق سامانه بازارگاه برای خریداران تخصیص داده می‌شود، می‌بایست یک تائیدید به‌صورت کتبی نیز به شرکت پشتیبانی امور دام ارسال گردد . این موضوع افزایش بروکراسی اداری و مراجعه مکرر دامدار و مرغدار را به دنبال دارد و برای خرید نهاده‌های متعلق به شرکت پشتیبانی امور دام ، فقط امکان یک‌بار خرید یک محصول در روز وجود دارد و اگر یک تعاونی یا اتحادیه،بخواهد خریدهای بعدی را از محموله‌های پشتیبانی امور دام انجام دهد ، می‌بایست تا روز کاری بعد معطل بماند.
پرده آخر
بسیاری از تولید کنندگان بر این باورند و اذعان می‌کنند که احتمالاً دولت نهاده‌ای ندارد که عرضه کند چرا که تعیین سهمیه انجام شده، پول آن را هم گرفته‌اند اما کالایی به دست تولیدکننده نمی‌رسد و لذا تولیدکنندگان خواهان اعلام صریح دولت هستند تا تکلیف آن‌ها را روشن کند زیرا وقتی می‌گوئیم نهاده نیست مسئولان انکار می‌کنند اما توضیح هم نمی‌دهند چرا توزیع نمی‌شود؟
با اشاره به اینکه شرکت پشتیبانی امور دام نیز پیش از این اعلام کرده بود حضور گسترده‌ای در بازار نهاده خواهد داشت و به تنظیم بازار آن کمک می‌کند لذا به نظر می‌رسد این شرکت هم تمام ذخایر خود را توزیع کرده و الان نهاده‌ای برای عرضه ندارد از طرفی برای واردکنندگان بخش خصوصی هم با شرایط موجود، نمی صرفد که نهاده وارد کنند چرا که هم ارز نیست و هم قیمت‌ها بسیار گران است.
